Choroby grzybowe roślin

Grzyby patogenne stanowią częsty problem w produkcji żywności pochodzenia roślinnego. Agresywne szczepy są w stanie zdziesiątkować uprawy w niewielkim odstępie czasu. Ponadto mogą one przenosić się na sąsiednie pola ograniczając plony wielu gatunków roślin. Obecnie stosuje się wiele form ochrony przed fitopatogenami grzybowymi. Mogą to być syntetyczne lub naturalne środki przeciwgrzybowe, czyli inaczej fungicydy. Przykładami popularnych fungicydów stosowanych w rolnictwie jest związek z grupy ditiokarbaminianów lub tlenochlorek miedzi. 

Aby skutecznie zwalczać fitopatogeny grzybowe, kluczowe jest poznanie ich cech fizjologicznych, metabolizmu oraz mechanizmów obronnych.

O grzybach słów kilka

Wszystkie grzyby są cudzożywne. Oznacza to, że nie potrafią one wytworzyć sobie samodzielnie pożywienia. Grzyby odżywiające się żywą substancją organiczną nazywane są pasożytami, natomiast te, które pozyskują składniki odżywcze z martwej materii organicznej, nazywane są saprotrofami. Pasożyty grzybowe można podzielić na pasożyty bezwzględne, czyli odżywiające się wyłącznie materią żywą, oraz pasożyty względne, które odżywiają się zarówno materią ożywioną jak i nieożywioną w zależności od jej dostępności. 

Fitopatogeny to organizmy, które na wskutek infekowania roślin wywołują u nich choroby prowadząc do upośledzenia ich metabolizmu, zmniejszenie wydawanego plonu oraz obumieranie rośliny na wskutek wydzielania przez patogen enzymów prowadzących do rozpadu komórek i tkanek.  Infekcja obejmuje przenoszenie jednostek patogenu na zdrowe organizmy. W wyniku tego w zainfekowanych tkankach rozpoczyna się proces chorobowy. 

Do infekcji rośliny dochodzi poprzez; 

• zranienia; 
• naturalne otwory w roślinach takie jak: aparaty szparkowe, przetchlinki i kanały wydzielnicze;
• przez zdrową i nienaruszoną tkankę okrywającą roślin.

Czynnikami warunkującymi infekcję są; 

• kontakt patogenu z rośliną (inokulacja); 
• wrażliwość rośliny na dany patogen; 
• obecność patogenu w stadium wirulentnym; 
• warunki środowiska sprzyjające wzrostowi, rozmnażaniu i migracji patogenu.

Naniesienie na roślinę zarodników lub fragmentów grzybni zachodzi przy udziale wiatru, wody lub na skutek ingerencji człowieka i zwierząt. Zarodniki zatrzymują się w zranieniach roślin lub naturalnych otworach tkanek, po czym zaczynają kiełkować. Kiełkowanie zarodników, to proces prowadzący do wyrastania strzępek, wrastających do wnętrza infekowanej rośliny. Jak wcześniej wspomniano, poza zranieniami i naturalnymi otworami w tkankach roślin do infekcji może dojść poprzez zdrową, nienaruszoną tkankę. W tym przypadku, patogen musi pokonać bariery ochronne roślin takie jak np. kutykula, lub przez fragmenty pozbawione barier ochronnych, takie jak włośniki lub znamiona słupków. Aby uchronić nasze ogródki przed chorobami powodowanymi przez grzyby i pleśnie należy podjąć działania profilaktyczne.

(fot. https://agrecol.pl/dra_problem/szara-plesn-malin/)


Jakie fitopatogeny grzybowe najczęściej atakują nasze ogrody?
Jakie fungicydy są najczęściej stosowane w poszczególnych chorobach roślin?
Na te pytania odpowiem w następnych postach :)

Klaudia

Źródła

Dec, D. (2016). Wpływ wybranych fenolokwasów na szczepy grzybów pleśniowych. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego

Mańka, K., Sobiczewski, P., Mańka, M., Fiedorow, Z. (2005). Fitopatologia leśna. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.

Błaszkowski, J. (1999). Przewodnik do ćwiczeń z fitopatologii. Szczecin, Wydawnictwo AR.

Kryczyński, S., Weber, Z. (2010). Fitopatologia tom 1 podstawy fitopatologii. PWRiL Poznań.

Serbakowska K., May M., (2017) Najważniejsze fitopatogeny wirusowe, grzybowe i bakteryjne atakujące rośliny rolnicze w klimacie umiarkowanym. Badania i Rozwój Młodych Naukowców w Polsce.