Antraknoza

Antraknoza to jedna z wielu chorób roślin uprawnych, wywoływana przez grzyby z rodzaju Colletotrichum sp.

Niedawno byłam na konferencji rolnictwa ekologicznego. Okazuje się, że ludzie mają potworny problem z Colletotrichum. Niestety jeden z bardziej opornych na pestycydy fitopatogenów grzybowych. Sama dostałam próbkę tego patogenu do badań. Według moich obserwacji grzyb ten dosyć szybko kiełkuje, ale jeśli chodzi o wzrost grzybni, to już tak szybko nie jest. Dlatego jeśli zareagujemy w odpowiednim momencie, to infekcję możemy "zdusić w zarodku".

Informacje jak rozpoznawać antraknozę, jak jej zapobiegać i jak ją zwalczać znajdziecie poniżej :)

Jest wiele odmian antraknozy. Colletotrichum może atakować wiele roślin, stąd wiele różnych chorób. Najpopularniejsze z nich to:

• Antraknoza truskawki - wywoływana przez C. acutatum
• Antraknoza fasoli - wywoływana przez C. lindemuthianum
• Antraknoza łubinu - wywoływana przez C. gloeosporioides
• Antraknoza ziemniaka i pomidora - wywoływana przez C. coccodes 

Antraknoza, jak wszystkie choroby grzybowe jest stosunkowo "upierdliwa". Jak wiadomo, zawsze lepiej przeciwdziałać chorobie niż leczyć, a im więcej wiemy o intruzie, tym łatwiej będzie jemu zapobiec. Poniżej najważniejsze informacje:

Antraknoza truskawki jest chorobą grzybową roślin wywoływaną przez grzyby C. acutatum. Optymalne warunki dla wzrostu C. acutatum to temperatura ok. 24-25 °C i duża wilgotność gleby.  W niskich temperaturach grzyb przeżyje w lub na organach rośliny, może też bytować w glebie. Jeśli zakładamy nową plantację warto zdezynfekować glebę (ale w granicach rozsądku, żeby nie wybić całej pożytecznej mikroflory!)

Antraknoza truskawki objawia się gniciem owoców i gniciem wszystkich nadziemnych części roślin. C. acutatum wywołuje również zgniliznę korony truskawki, która objawia się na dojrzałych owocach w postaci jasnobrązowych plam, które z czasem stają się  ciemno-brązowe i zapadnięte. przy dużej wilgotności powietrza, na porażonej tkance tworzą się  kremowe lub pomarańczowo-różowe naloty. Plamy mogą pojawiać się również na zielonych owocach. Są one ciemniejsze, brązowo-brunatne, suche i zapadnięte. Innymi objawami porażenia korony truskawki to więdnięcie liści, czerwono-brązowe smugi o nekrozy. A więc, jak kupicie sobie truskaweczki w sezonie i zobaczycie takie piękne plamki, to możecie powiedzieć sprzedawcy, że chcecie truskawki truskawkowe, a nie truskawki grzybowe :)

Fot 1. Antraknoza truskawki na owocach (
Gerald Holmes, California Polytechnic State University at San Luis Obispo, Bugwood.org)

Antraknoza ziemniaka jest chorobą bulw i liści wywoływaną przez grzyb Colletotrichum coccodes.

Optymalne warunki sprzyjające wzrostowi C. coccodes nie są do końca poznane, jednak dane dotyczące zasięgu występowania choroby może sugerować, że do infekcji może w szerokim zakresie temperaturowym. W warunkach in vitro optymalna temperatura dla kiełkowania zarodników konidialnych wynosi 22°C a najszybszy wzrost grzybni obserwowano w temperaturze między 25 a 31°C.

C. coccodes może występować na bulwach potomnych, stolonach, korzeniach, podstawie łodygi i liściach. Zmiany chorobowe rozpoczynają się od wierzchołka porażonej rośliny, liście żółkną, zwijają się, więdną i zamierają. Łodygi po zaschnięciu liści długo jeszcze zachowują swoją naturalną barwę po czym brązowieją a później usychają. Podstawa łodygi, korzenie i stolony gniją, a kora pęka, łuszczy się i łatwo oddziela od drewna. Chore łodygi lekko można wyciągnąć z gleby.
Jeśli sami nie uprawiacie ziemniaków, to jest to dla Was informacja jakich ziemniaków nie kupować. Wiadomo, są to choroby roślin, Wy się nie zarazicie, choć nie wiem jak Wy, ale moim zdaniem, jeśli kupujemy ziemniaki, to po to żeby zjeść ziemniaki, a nie ziemniaki z grzybem :)

Fot 2. Bulwa ziemniaka porażona grzybem C. coccodes (Plant Health Progress article:
First Report in North America of Atypical Symptoms Caused by Colletotrichum coccodes on Field-Grown Potato Tubers During Storage)

Antraknoza fasoli to choroba wywoływana przez C. lindemuthianum. Źródłem pierwotnej infekcji są zakażone nasiona, w których grzyb może bytować nawet 9 lat. Zarodniki mogą być przenoszone przez wiatr lub wodę. Rozwojowi choroby sprzyjaja duża wilgotność, zbyt gęsty siew, zachwaszczenie i temperatura 13-26 °C. Optymalna temperatura wzrostu C. lindemuthianum to 20°C.

Grzyb poraża nadziemne części roślin przez cały okres wegetacji. Na liścieniach pojawiają się wgłębione, wydłużone plamy. Na górnej powierzchni liści oraz na nerwach - po dolnej stronie blaszki widoczne są nekrotyczne plamy. Na strąkach fasoli pojawiają się rude lub czerwonobrązowe plamy, otoczone ciemną obwódką. Tkanki strąków zapadają się, a grzybnia przerasta do nasion. 

 Fot 3. Objawy antraknozy fasoli na strąku i liściu (źródło: www.agrofagi.com.pl › plik,369,antraknoza-fasoli-pdf)

Antraknoza łubinu to choroba wywoływana przez C. gloeosporioides. Źródłem infekcji są zarodniki, które mogą być przenoszone przez nasiona. Kiełkowanie i rozprzestrzenianie się zarodników następuje w czasie wysokiej wilgotności powietrza, a więc w porze deszczowej i wietrznej. Rozwojowi choroby poza wysoką wilgotnością sprzyja także temperatura powietrza temperatura 15–20°C. 

Objawy widoczne są w postaci różowawo brązowych plam na liścieniach, na skórce hypo- i epikotylu oraz na korzonkach. Na początku fazy kwitnienia łubinu na łodydze pojawiają  się owalne plamy o brązowołososiowej barwie.  Czasem na roślinie widoczny jest pomarańczowo - śluzowaty nalot. Z upływem czasu następuje pogłębianie się plam, a łodygi skręcają się, wierzchołki pędów więdną i zwisają. Następuje zahamowanie wzrostu porażonych roślin. Antraknoza łubinu na liściach objawia się w postaci drobnych, brunatnych plam, zaś na strąkach lw postaci okrągłych, łososiowych plam z brunatną obwódką.

Fot 4. Skręcona łodyga łubinu przy antraknozie (z lewej), antraknoza na strąkach łubinu (z prawej) (źródło: www.agrofagi.com.pl › plik,283,antraknoza-lubinu-pdf)

Profilaktyka i zwalczanie grzyba Colletotrichum

1. Należy używać tylko zdrowych, kwalifikowanych sadzonek,
2. Należy uprawiać odmiany odporne, 
3. Nie zakładać plantacji na podmokłych glebach,
4. Nawozy azotowe stosować z umiarem, gdyż duże dawki nawozów sprzyjają
   rozwojowi choroby,
5. Sadzić rośliny na podwyższonych terenach, aby umożliwić odpływ
   nadmiaru wody oraz stosować ściółkowanie plantacji słomą w celu
   ograniczeniu przemieszczania się wody, a tym samym rozprzestrzenianie
   się grzyba,
6. Stosować nawadnianie kroplowe, unikać deszczowania roślin,
7. Usuwać z plantacji porażone rośliny i owoce,
8. Stosować nawozy fosforynowe, gdyż ogranicza to występowanie choroby
   na owocach,
9. Zabiegi chemiczne  wykonywać systematycznie co 7-10 dni w fazie
   tuż przed kwitnieniem, w fazie kwitnienia do końca fazy dojrzewania
   owoców,
10. Preparaty należy stosować zgodnie z zaleceniami w aktualnym
    Programie Ochrony Roślin Sadowniczych, przestrzegając zaleceń etykiety
    środka i zachowując okres karencji.

Źródła:

W. Kaczorek, Antraknoza truskawki - Sprawca choroby i objawy na roślinie.  www.sodr.pl › Antraknoza_truskawki_-_W._Kaczorek,129.pdf

J. Ossowski, Antraknoza (Colletotrichum coccodes) nowym zagrożeniem plantacji ziemniaka, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Radzików Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka, Bonin.

Agrofagi.com.pl, Antraknoza łubinu, www.agrofagi.com.pl › plik,283,antraknoza-lubinu-pdf

Agrofagi.com.pl, Antraknoza fasoli, www.agrofagi.com.pl › plik,369,antraknoza-fasoli-pdf